Wśród odmian jeżówki wymienić możemy jeżówkę wąskolistną (Echinacea angustifolia), jeżówkę bladą (Echinacea pallida) i jeżówkę purpurową (Echinacea purpurea). Dwie pierwsze występują naturalnie głównie w Stanach Zjednoczonych, jeżówka purpurowa, która jest najczęściej stosowana w celach leczniczych również pochodzi ze Stanów, ale można ją już spotkać w Europie, głownie w celowych uprawach.
Jej liczne zalety docenili już Indianie z Ameryki Północnej, którzy używali jej do leczenia zakażeń i ukąszeń przez węże, a także stosowana była do leczenia przeziębień.
Jak wygląda jeżówka purpurowa
Jest to roślina wieloletnia o długich, wąskich, jajowatych liściach, pokrytych lekkim meszkiem i atrakcyjnych różowych lub purpurowych kwiatach. Jeżówka może osiągać do 1,5 metra wysokości.
Co w niej znajdziemy?
Wśród składników zawartych w jeżówce znajdziemy flawonoidy, glikozydy, polisacharydy, kwasy fenolowe, olejki eteryczne czy alkaloidy.
Jeżówka jako surowiec zielarski
Wykorzystywanymi częściami rośliny w przypadku jeżówki purpurowej są korzeń i jej nadziemne część, natomiast w przypadku jeżówki wąskolistnej i bladej wykorzystuje się korzeń. Naziemne części rośliny zbiera się na wiosnę, po czwartym roku uprawy, następnie suszy w cieniu i przechowuje w szczelnych naczyniach.
Jeżówka purpurowa – działanie zdrowotne
Jeżówka należy do roślin najdokładniej przebadanych ze względu na swoje właściwości lecznicze, a jest ich naprawdę wiele.
Jeżówka silnie wspiera organizm w pobudzaniu działania systemu odpornościowego, hamuje rozwój wielu chorób, między innymi przeziębień, grypy czy innych infekcji dróg oddechowych.
Pozytywne oddziaływanie na system immunologiczny skutkuje również tym, że jest często stosowana pomocniczo przy leczeniu boreliozy, zapalenia zatok, infekcji gardła, stanów zapalnych dróg moczowych, zapalenia ucha czy zespołu przewlekłego zmęczenia. Jest również wykorzystywana jako lek wspomagający po chemioterapii, gdyż poprzez właściwości oczyszczające pomaga w usuwaniu toksyn z organizmu.
Dzięki swoim właściwościom przeciwzapalnym i regenerującym może być stosowana zewnętrznie do leczenia oparzeń, uszkodzeń skóry i przyspieszenia gojenia ran. Oprócz tego działa przeciwbólowo i może powodować lekkie odrętwienie, co może być pomocne przy leczeniu aft i stanów zapalnych gardła.
Jeżówka ma delikatne działanie antybakteryjne, co pomaga w leczeniu paradontozy, działa także hamująco na rozwój wirusa opryszczki wargowej.
Jest również stosowana po ukąszeniach przez owady, z jednej strony działa przeciwbólowo, a z drugiej hamuje toksyczne działanie hialuronidazy, substancji występującej w jadzie.
Badania przeprowadzone w Niemczech wykazały, że stosowanie jeżówki razem z antybiotykiem w przypadku leczenia zakażenia paciorkowcem może spowodować skrócenie okresu leczenia, a także mniejsze prawdopodobieństwo nawrotu choroby.
Jak stosować jeżówkę?
Jeżówka może być przyjmowana w formie naparów, tabletek, kapsułek, soków czy nalewek.
Jest dobrym wspomaganiem dla osób obarczonych większym ryzykiem chorób, takich jak osoby starsze, dzieci czy rekonwalescenci.
W przypadku leczenia aft, alkoholowa nalewka z jeżówki może być czasem zbyt bolesna, więc można wtedy zastosować wyciąg glicerynowy.
Podobnie jest w przypadku stosowania miejscowego jeżówki na rany – nalewka alkoholowa może być nieprzyjemna, ale glicerynowa ma często zbyt gęstą konsystencję.
Przy opryszczce wargowej można stosować kompresy i okłady z naparu jeżówki, a przypadku towarzyszącego jej przeziębienia, również preparaty doustne.
Przy stosowaniu jeżówki warto przyjmować ją przez 2-3 tygodnie, a następnie zrobić tygodniową przerwę.
Napar na pobudzenie odporności możemy przygotować zalewając pół łyżeczki suszonego zioła filiżanką wrzątku i odstawiając na 10 minut do zaparzenia. Następnie przecedzić i pić ciepły napar między posiłkami, najlepiej świeżo zaparzony.
Jeżówkę można również przyjmować profilaktycznie, szczególnie w okresach wzmożonych zachorowań na grypę i przeziębienie oraz w momentach, kiedy jesteśmy bardziej narażeni na stres, co automatycznie obniża nasz system odpornościowy.
Jeżówka – na co uważać?
Jeżówki nie powinno się stosować w okresie ciąży i karmienia piersią. Ostrożnie też należy ją dawkować u dzieci do 12 roku życia, gdyż może powodować alergie.
Bardzo ważna jest ilość spożywanej jeżówki, zbyt duża może powodować osłabienie odporności, więc warto dokładnie czytać instrukcje leków i stosować się do zaleceń.
Może ona wchodzić w interakcje z innymi lekami, więc zawsze warto najpierw poradzić się lekarza.
Uważać powinny również osoby, które są uczulone na rośliny z grupy astrowatych, gdyż mogą u nich wystąpić reakcje alergiczne.
Preparatów z jeżówki nie można przyjmować przy schorzeniach autoimmunologicznych, np. przy toczniu, zakażeniu wirusem HIV, stwardnieniu rozsianym czy gruźlicy, unikać też jej powinny osoby z ciężkim uszkodzeniem wątroby.
Warto również zwracać uwagę na to, gdzie kupujemy jeżówkę. Starajmy się wybierać towar od znanych producentów, sprzedających zioła ze specjalnych upraw, gdyż naturalnie, dziko rosnąca jeżówka jest zagrożona wyginięciem.
Kilka inspiracji – jeżówka w naparach i mieszankach
Napar na przeziębienie
W równych częściach mieszamy bez czarny, miętę i hyzop i dodajemy do tego pół części jeżówki. Łyżeczkę ziół zalewamy filiżanką wrzątku, odstawiamy na 10 minut do zaparzenia, przecedzamy, ewentualnie słodzimy miodem. Najlepiej pić gorący, świeżo przygotowany napar co kilka godzin.
Przepis pochodzi z książki „Zioła. Naturalne sposoby na różne dolegliwości”
Odwar stosowany do okładów i kompresów
2 łyżeczki zmielonego korzenia jeżówki zalewamy 2 szklankami wody i gotujemy ok. 15 minut na wolnym ogniu. Odwar odcedzamy, studzimy i nasączoną nim gazę przykładamy na chore miejsca.
Przepis pochodzi z książki „Ziołowa apteka domowa”
Ewa Zawidzka
