Co to jest laktoza? Zapewne niejednokrotnie słyszałaś o czymś takim jak nietolerancja laktozy, a może nawet sama na nią cierpisz. Schorzenie to kojarzysz głównie z koniecznością odstawienia produktów mlecznych. Wiesz też zapewne, że najbardziej wyraźne objawy nietolerancji laktozy to biegunka, wzdęcia, bóle brzucha. Ale czy wiesz, dlaczego tak się dzieje, czym tak naprawdę jest uczulenie na laktozę? Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości, zapraszamy do lektury.
Laktoza – co to jest?
Laktoza to nic innego jak cukier mleczny. Jest ona organicznym związkiem chemicznym należącym do grupy węglowodanów. Choć powszechnie uważa się, że dwucukier ten występuje wyłącznie w mleku, nie jest to prawdą, o czym za chwilę się przekonasz.
Nadwrażliwość pokarmowa, jaką jest nietolerancja laktozy, ściśle wiąże się z takim enzymem jak laktaza. To właśnie ów enzym odpowiada za właściwe trawienie laktozy, którą przyjmujesz wraz z pokarmami. Jeśli praca enzymu jest zaburzona, tzn. występuje jego niedobór lub też laktaza nie wykazuje wystarczającej aktywności, pojawiają się wyżej wymienione objawy uczulenia.
Co ciekawe, Matka Natura wszystko bardzo sprytnie obmyśliła, bowiem laktaza jest najbardziej aktywna u noworodków oraz niemowląt, które rzecz jasna początkowo odżywiają się wyłącznie mlekiem. Aby mogły robić to bez przeszkód i zdrowo rosnąć, laktaza działa na najwyższych obrotach. Z wiekiem aktywność enzymu ulega znacznemu zmniejszeniu – u dorosłych ludzi aktywność ta utrzymuje się średnio na poziomie zaledwie 10 procent w porównaniu z aktywnością u maluchów!
Nietolerancja laktozy niejedno ma imię…
Choć objawy nietolerancji laktozy są takie same w każdym wypadku, przyczyny problemów mogą być różne. Istnieją trzy podstawowe typy nietolerancji, takie jak wtórna, wrodzona oraz pierwotna. Czym się charakteryzują?
Najrzadziej występującym typem jest alaktazja, czyli rzeczona nietolerancja wrodzona. W tym wypadku już od chwili narodzin organizm dziecka nie wytwarza laktazy. Z kolei nietolerancja pierwotna ujawnia się zazwyczaj dopiero u osób dorosłych. Choć początkowo laktaza jest aktywna, z czasem całkowicie przestaje być wytwarzana przez organizm.
Jeśli chodzi o nietolerancję wtórną, może ona mieć charakter zarówno utrwalony, jak i przejściowy. Nietolerancja wtórna utrwalona często towarzyszy przewlekłym chorobom związanym z problemami jelitowo-żołądkowymi (np. cukrzyca, enteropatia, celiakia). Nietolerancja o charakterze przejściowym ma związek z takimi zdarzeniami jak np. przyjmowanie antybiotyków i innych leków, które uszkadzają błonę śluzową jelita cienkiego. Po zakończeniu przyjmowania leków, kiedy to stan błony śluzowej wraca do normy, nietolerancja ustępuje.
Nietolerancja laktozy – objawy
Wspomniane już objawy nietolerancji laktozy, czyli biegunka, wzdęcia, bóle brzucha, mogą mieć różną intensywność w zależności od stopnia nietolerancji oraz ilości spożytej laktozy. Objawy te pojawiają się zazwyczaj już po około 30 minutach od spożycia, choć mogą wystąpić nawet do dwóch godzin. Raz możesz odczuwać jedynie niewielki ból brzucha, który dość szybko minie i nie powiążesz go z tym, że zjadłaś produkt zawierający laktozę, innym razem możesz borykać się z długotrwałą biegunką.
Produkty zawierające laktozę
Lista produktów jest niestety dość długa. Dieta bez laktozy wyklucza przede wszystkim produkty mleczne. Należą do nich wszelkie rodzaje mleka (nie tylko krowie, ale też kozie, owcze, w proszku), kefir, maślanka, jogurt, wszelkie sery (żółty, biały, Feta, topiony itp.), śmietana, a także te produkty, które tworzone są na bazie mleka. Borykając się z uczuleniem na laktozę, musisz bardzo dokładnie czytać etykiety, bowiem śladowe ilości laktozy zawierają nawet chleb czy rozmaite leki.
Badanie na nietolerancję laktozy
Jeśli podejrzewasz, że cierpisz na nietolerancję, możesz poddać się badaniom w celu ustalenia stanu faktycznego. Istnieje kilka nieinwazyjnych badań, takich jak: badanie moczu, badanie kału, analiza poziomu glukozy w surowicy krwi oraz test obecności wodoru w wydychanym powietrzu.
Każde z tych badań przeprowadza się na czczo, zaś przed pobraniem określonej próbki musisz wypić płyn, który zawiera laktozę. Jeszcze innym badaniem, stosowanym jednak rzadko, jest badanie polegające na biopsji ściany jelita. Jest to badanie bardzo skuteczne i miarodajne, ale inwazyjne oraz drogie.
Leczenie nietolerancji laktozy
Na tę chwilę tak naprawdę nie ma skutecznej metody leczenia nietolerancji. Jeżeli występuje u Ciebie uczulenie, musisz po prostu przestrzegać diety bez laktozy. Jest to najlepszy sposób na uniknięcie nieprzyjemnych objawów. Możesz sięgać także po tabletki z laktazą. Powinnaś przyjmować je przed planowanym spożyciem produktów zawierających laktozę, jednak nie rozwiążą one całkowicie problemu, gdyż mają za zadanie jedynie powstrzymać biegunkę i bóle brzucha, nie zaś wpłynąć na wytwarzanie laktazy w organizmie.