Szałwia, używana często jako przyprawa kuchenna, jest również cenioną substancją leczniczą. Nie bez powodu jej nazwa pochodzi od łacińskiego słowa „salvare”, które oznacza „być ocalonym”. Według starożytnych Rzymian była rośliną świętą, strzegącą ich zdrowia i cnót, a Egipcjanie wierzyli, że ratuje życie.
Rejonem, z którego pochodzi są kraje basenu Morza Śródziemnego, ale od wielu lat jest już uprawiana w całej Europie. W stanie naturalnym można ją spotkać w przydrożnych rowach, na zboczach, miedzach, w suchych i nasłonecznionych miejscach.
Jak wygląda szałwia lekarska
Szałwia jest rozgałęzionym krzewem, który może osiągać wysokość do 70 cm. Jej czworokątne pędy wznoszą się ku górze, na dole są zdrewniałe. Szałwia ma srebrzyste liście, białe od spodu, o „meszkowatej” powierzchni i fioletowe, niebieskie lub różowe kwiaty zebrane w kłosy.
Otacza ją niezwykły, silny aromat, porównywany czasem do zapachu kamfory. W dawnych czasach wkładano jej liście do modlitewników, żeby nie zasypiać w czasie długich nabożeństw.
Co w niej znajdziemy?
Szałwia lekarska zawiera flawonoidy, taniny, saponiny, substancje gorzkie, prowitaminę A, witaminy B, C, PP, sole mineralne, garbniki, olejek eteryczny.
Szałwia jako surowiec zielarski
Lubi lekkie ziemie wapienne, a także zaciszne, słoneczne miejsca, bez dużej ilości wilgoci. Możemy ją sadzić z nasion lub z gotowych sadzonek.
Jest łatwa w uprawie, można ją sadzić w ogrodach, skalnikach lub po prostu w doniczkach. Sadząc kilka roślin pamiętajmy o odstępie 30-40cm między sadzonkami i okryciu jesienią świerkowymi gałązkami, bo szałwia nie lubi mrozów. Na wiosnę możemy ją przyciąć około 15 – 20 cm nad ziemią, żeby ładnie się rozkrzewiła. Zakwita w czerwcu – lipcu.
Do celów leczniczych wykorzystuje się liście szałwii, które zbiera się na przełomie maja i czerwca, w suche dni. Po zebraniu liście suszy się w cienistym i przewiewnym miejscu i wkłada do woreczków i pudełek. Szałwii lepiej nie przechowywać bezpośrednio w szklanych lub plastikowych naczyniach.
Szałwia lekarska – działanie zdrowotne
Szałwia działa regulująco na pracę układu pokarmowego, wspomaga trawienie, pobudza wydzielanie soków trawiennych, a dzięki właściwościom zmniejszającym ilość gazów w jelitach i poprawiającym perystaltykę jelit, pomaga w bólach brzucha, kolce jelitowej i przeciwdziała wzdęciom. Herbatka szałwiowa, wypita po posiłku, pomoże przy niestrawności.
Dzięki zawartości substancji o działaniu estrogennym łagodzi objawy menopauzy oraz dolegliwości przedmiesiączkowe. Obniża również poziom cukru we krwi.
Szałwia ma działanie antyseptyczne, przeciwbólowe, przeciwzapalne i ściągające, dzięki czemu płukanki z szałwii są skutecznym lekarstwem na choroby dziąseł, zmiany w jamy ustnej (np. afty) czy bolesne choroby gardła. Łagodzą również kaszel u palaczy.
Jej właściwości antyseptyczne są również wykorzystywane przy leczeniu ukąszeń owadów, okłady z szałwii skutecznie zmniejszą opuchliznę i złagodzą ból.
Zewnętrznie stosuje się ją także do łagodzenia schorzeń skóry tłustej, długo gojących się ran, owrzodzeń oraz przy chorobach reumatycznych.
Szałwia ma również działanie przeciwpotowe, już w dawnych czasach wkładano jej świeże liście do butów lub skarpetek, by przeciwdziałać poceniu. W tym celu można ją stosować w postaci naparu, zasypki czy dodatku do kąpieli.
Odstrasza również mole ubraniowe.
Jak stosować szałwię lekarską?
Szałwia może być przyjmowana w postaci naparu lub wina, a zewnętrznie w formie zasypek, okładów, dodatku do kąpieli czy płukanek.
Herbatkę z szałwii przeznaczoną do płukania gardła przygotujemy wrzucając dwie łyżeczki zioła do gotującej się wody (100ml). Mieszamy i odstawiamy pod przykryciem do zaparzenia na 10 minut. Gardło płuczemy letnim płynem kilka razy dziennie.
Szałwia lekarska – na co uważać?
Nie powinny jej stosować doustnie kobiety w ciąży i karmiące piersią.
Należy również uważać ze spożywaniem naparów z szałwii regularnie, przez dłuższy okres czasu, ponieważ u niektórych osób może ona powodować zawroty głowy i uderzenia gorąca.
Kilka inspiracji – szałwia w naparach, kąpielach i zasypkach
Napar z szałwii na podrażnioną błonę śluzową jamy ustnej
Szklanką wrzątku zalać łyżkę liści szałwii i parzyć pod przykryciem przez 15 minut. Po przecedzeniu, ostudzić i płukać usta kilka razy dziennie.
Wino szałwiowe tonizujące
80g suszonych liści szałwii zalać 1l gorącego wina (słodkiego – białego lub czerwonego). Ostudzić i pić wieczorem 2-3 łyżki po posiłku.
Przepis pochodzi z książki „Apteka domowa”
Kąpiel w naparze szałwii na reumatyzm
Dużą garść szałwii zalać szklanką wrzątku i odstawić do zaparzenia pod przykryciem. Po 10 minutach odcedzić i wlać gorący napar do kąpieli.
Przepis pochodzi z książki „Apteczka domowa”
Aromatyczna zasypka do ciała
- 1/2 szklanki mąki kukurydzianej
- 1/2 szklanki sody oczyszczonej
- 1 łyżka zmielonej szałwii
- 1 łyżka zmielonego rozmarynu
Składniki wymieszać i stosować pod pachami lub na inne części ciała.
Przepis pochodzi z książki „Księga zdrowia. Ziołowa apteka domowa”
Ewa Zawidzka
