Roślina stosowana w celach leczniczych i kulinarnych już w starożytnym Rzymie, Grecji i Egipcie. Znana jest też pod nazwą czosnku właściwego lub czosnku zwyczajnego. Jej pochodzenie to głównie środkowa Azja, aktualnie jest uprawiany na całym świecie.
W Egipcie był podawany niewolnikom w czasie budowy piramid, aby nie tracili sił, Grecy natomiast dawali go atletom w czasie olimpijskich potyczek.
Lotne związki siarki, które wydzielają się podczas rozdrabniania czosnku i których zapach jest tak charakterystyczny, odpowiadają za większość jego właściwości leczniczych.
Jak wygląda czosnek
Czosnek to roślina bulwiasta, posiadająca prostą lub lekko pofałdowaną łodygę i płaskie podłużne liście. Ma białe lub czerwonawe kwiaty, a każda główka składa się z 10-12 ząbków.
Co w nim znajdziemy?
Składnikami czosnku mającymi największe właściwości zdrowotne są związki siarki. Oprócz nich znajdziemy także sole mineralne, saponiny, polisacharydy, flawonoidy, śluzy roślinne, witaminy i rzadkie mikroelementy (kobalt, chrom, nikiel).
Czosnek jako surowiec zielarski
Do celów leczniczych stosuje się główki czosnku, które zbiera się od czerwca do września. Następnie suszy się je na słońcu i przechowuje w przewiewnym miejscu, zebrane w pąki.
Czosnek – właściwości zdrowotne
Czosnek jest rośliną, która ma bardzo szerokie zastosowanie zdrowotne.
Jego właściwości antyseptyczne, przeciwzapalne, przeciwwirusowe, moczopędne, bakteriobójcze i antybiotyczne powodują, że jest skutecznym środkiem przy infekcjach dróg oddechowych, takich jak zapalenie oskrzeli czy zapalenie płuc, astma oskrzelowa, przeziębieniach, grypie, chorobach gardła, infekcjach dróg moczowych, zapaleniu ucha czy zatok.
Czosnek bardzo skutecznie wspomaga prawidłową pracę serca i układu krążenia, przeciwdziała zawałom i udarom mózgu. Rozszerza naczynia krwionośnie, występujące w nim substancje zapobiegają agregacji płytek, działając przeciwzakrzepowo, pomaga również w obniżeniu ciśnienia, a także poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Obniżając poziom cholesterolu ogólnego, zwiększa zarazem wartość cholesterolu „dobrego” HDL.
Czosnek pobudza do pracy układ odpornościowy, a dzięki temu, że jest dobrym antyutleniaczem przeciwdziała nowotworom i opóźnia starzenie się organizmu.
Jego właściwości antybiotyczne i przeciwwirusowe są również stosowane przy leczeniu boreliozy czy infekcji dróg rodnych, a także przy opryszczce wargowej.
Pozytywnie wpływa również na trawienie, zapobiega wzdęciom, poprawia pracę jelit, a także zwiększa wydzielanie żółci. Obniża także poziom cukru we krwi.
Dzięki temu, że czosnek niszczy całą gamę bakterii, wirusów i pasożytów, jest pomocny przy biegunkach, działa również przeciwpasożytniczo (jest stosowany przy leczeniu owsików i innych pasożytów jelitowych).
Czosnek jest polecany przy występowaniu kataru siennego – przeciwdziała zapaleniu zatok, a dzięki zawartości kwercetyny działa też przeciwzapalnie i łagodzi objawy alergii.
Stosowany zewnętrznie jest skuteczny przy usuwaniu odcisków, brodawek, grzybicach skóry, zadrapaniach i otarciach. Bywa również używany przy bólu zęba.
Jak stosować czosnek?
Czosnek możemy spożywać w postaci świeżych lub suszonych ząbków, tabletek, kapsułek, nalewek czy wyciągów. Można go także stosować zewnętrznie.
Najwięcej wartości zdrowotnych ma czosnek surowy, jeśli jednak go nie lubimy lub z powodu delikatnego żołądka nie możemy go spożywać, można go trochę podgotować lub dodać do smażenia (najlepiej pod koniec). Dla osób ogólnie nie lubiących czosnku w żadnej formie, pozostają kapsułki lub tabletki, które są na ogół dobrze tolerowane przez organizm.
Jeśli stosujemy czosnek zewnętrznie to nie wolno nakładać go bezpośrednio na skórę. Można go rozgnieść, wymieszać z 1-2 łyżeczkami oliwy i wtedy dopiero przykładać na zmienione chorobowo miejsce.
Czosnek – na co uważać?
Czosnku nie powinno się stosować w przypadku zaburzeń krzepnięcia krwi oraz u osób przyjmujących leki przeciwzakrzepowe – może on wchodzić z nimi w interakcje i nasilać ich działanie.
Czosnek nie jest też zalecany u kobiet karmiących piersią, kobiet w ciąży i dzieci poniżej 3 roku życia.
Warto skonsultować się z lekarzem w przypadku występowania ostrego nieżytu żołądka i jelit, niskiego ciśnienia tętniczego, niewydolności wątroby czy kamicy żółciowej.
U niektórych osób czosnek może powodować zgagę, wzdęcia, rozstrój żołądka i gazy.
Osoby przyjmujące insulinę, przed spożyciem czosnku powinny poradzić się lekarza, gdyż może on obniżać poziom cukru we krwi.
Kilka inspiracji – czosnek w nalewkach i potrawach
Miazga z czosnku na przeziębienie
1-2 ząbki czosnku rozetrzeć na miazgę i dodać do połowy szklanki ciepłego mleka. Do napoju można dodać masło i miód. Pić 2-3 razy dziennie.
Przepis pochodzi z książki „Apteczka domowa”
Nalewka czosnkowa
250g obranego i zmiażdżonego czosnku zalać 1l białego wytrawnego wina, dodać 100g jasnego płynnego miodu i 50 ml spirytusu. Dokładnie zamknąć i odstawić na dwa tygodnie w ciepłe, słoneczne miejsce. Po tym czasie przefiltrować i rozlać do butelek.
Przepis pochodzi z książki „Apteczka domowa”
Olej czosnkowy zaparzany na problemy skórne
4 ząbki czosnku rozgniatamy, wkładamy do słoika i zalewamy ¼ szklanki oliwy. Odstawiamy na trzy dni w temperaturze pokojowej, przecedzamy i przechowujemy w lodówce najdłużej sześć miesięcy. Olej stosujemy na zmienione chorobowo miejsca 2-3 razy dziennie.
Przepis pochodzi z książki „Ziołowa apteka domowa”