Roślina nazywana też zielem Świętego Ducha lub Andżeliką była stosowana już w średniowieczu. Uznawana za środek na długowieczność, była też używana jako lek przeciwko zarazom.
Rośnie w klimacie umiarkowanym, w rejonach półkuli północnej. Najczęściej uprawiana jest w ogrodach, choć można też spotkać ją w stanie dzikim. Arcydzięgiel rosnący w Polsce w stanie dzikim jest objęty częściową ochroną.
Jak wygląda arcydzięgiel
Należy do baldaszkowatych roślin dwuletnich, które w pierwszym roku tworzą rozetę dużych liści. W kolejnym, wytwarzają wysoki, kwiatowy pęd, na którego końcu znajduje się baldach małych, żółtozielonych kwiatków. Okres kwitnienia arcydzięgla to czerwiec – lipiec.
Arcydzięgiel powinien być sadzony w miejscu, gdzie nie będzie narażony na zniszczenie, gdyż jest rośliną wysoką i dość łamliwą.
Co w nim znajdziemy?
Wśród składników arcydzięgla znaleźć możemy kumaryny, kwasy organiczne, sole mineralne, flawonoidy, garbniki, seskwiterpeny, kwas walerianowy, olejki eteryczne.
Arcydzięgiel jako surowiec zielarski
Do celów leczniczych stosuje się korzenie i kłącza arcydzięgla, rzadziej jego młode pędy i ogonki liściowe.
Korzenie należy zbierać w pierwszym roku uprawy (jesienią) lub ewentualnie w drugim roku, wcześnie na wiosnę. Młode pędy i ogonki liściowe zbieramy wczesną wiosną.
Zebrane korzenie suszymy w podwyższonej temperaturze (najlepiej ok. 35 stopni), a po wysuszeniu przechowujemy suchym, chłodnym i ciemnym miejscu. Ogonki i pędy przerabiamy w stanie świeżym.
Arcydzięgiel – właściwości zdrowotne
Jest pomocny przy problemach z trawieniem, ułatwiając je i przyspieszając. Pobudza wydzielanie soków trawiennych, przeciwdziała wzdęciom i skurczom jelit, pomaga w wydzielaniu gazów i przy kolkach jelitowych.
Ma działanie uspokajające, dzięki czemu pomaga także przy bólach brzucha o podłożu nerwowym.
Wykorzystuje się go przy nerwicach, nadmiernym pobudzeniu, napięciu nerwowym czy przy problemach ze snem.
Jest stosowany wspomagająco przy leczeniu przeziębień, gorączki i kaszlu, oddziałuje wzmacniająco na środki wykrztuśne.
Ma działanie moczopędne, wpływa też korzystnie na system odpornościowy organizmu.
Stosowany zewnętrznie w formie olejku, działa przeciwbólowo w przypadku chorób reumatycznych, zapalenia korzonków czy nerwobóli. Jest również używany przy niektórych chorobach skóry, takich jak łuszczyca, trądzik, bielactwo.
Jak stosować arcydzięgiel?
Korzeń arcydzięgla możemy stosować w postaci ziołowych herbatek lub wywarów. Często miesza się go z innymi ziołami, np. mniszkiem lekarskim, rumiankiem lub miętą.
1-2 łyżeczki takiej mieszanki zalewamy szklanką wrzątku i odstawiamy na 20 minut do zaparzenia pod przykryciem. Po tym czasie odcedzamy i pijemy 2-3 razy dziennie przed posiłkiem.
Przetwory z arcydzięgla można stosować jako aromatyczny dodatek do ciast, a jego tłuczone ziarna mogą zastąpić wanilię.
Arcydzięgiel – na co uważać?
Unikać stosowania arcydzięgla powinny osoby cierpiące na poważne schorzenia układu pokarmowego, silne zatrucia, choroby nerek, kobiet w ciąży i karmiące piersią oraz kobiety w czasie menstruacji.
Należy zachować ostrożność w okresach dużej ekspozycji na słońce, gdyż arcydzięgiel może powodować uczulenie.
Kilka inspiracji – arcydzięgiel w nalewkach i naparach
Nalewka z arcydzięgla
50g suchych lub 100g świeżych korzeni zalać 0,5l 70% spirytusu i odstawić na 14 dni w szczelnie zamkniętym naczyniu. Często wstrząsać. Po tym czasie przecedzić i pić 10-20 kropli pół godziny przed jedzeniem.
Przepis pochodzi z książki „Apteczka domowa”
Odwar na problemy z układem pokarmowym
Korzeń arcydzięgla pokroić na kawałki, zalać wodą i gotować przez 5 minut. Ostudzić i pić cztery razy dziennie po 100ml.