Nagietek lekarski / Calendula officinalis

nagietek właściwości

Nagietek jest jednoroczną rośliną ozdobną, która znana była już w czasach starożytnych. Przyjmuje się, że miejscem jej pochodzenia jest basen Morza Śródziemnego, gdzie nadal występuje w stanie dzikim, ale obecnie nagietka możemy spotkać w wielu miejscach na świecie, m.in. w Europie i Ameryce Północnej.

Nagietek często uprawiany jest w celach dekoracyjnych, jednak od dawna stosowany jest również w celach leczniczych do pielęgnacji skóry oraz w celach kulinarnych, jako świetny dodatek do sałatek i gotowanych potraw.

Jak wygląda nagietek

Jest zielną rośliną jednoroczną, której wysokość może wynosić do 60cm. Ma wzniesiony, kruchy pęd i wydłużone, mięsiste liście. Pędy zakończone są koszyczkowymi kwiatostanami z ząbkowanymi kwiatkami na brzegach o żółto – pomarańczowych kolorach. Wydziela atrakcyjny balsamiczny zapach i lepki sok.

Nagietek kwitnie przez całe lato, od czerwca do samej jesieni. Lubi miejsca nasłonecznione, jest łatwy w uprawie, często nawet sam wysiewa się na kolejny rok.

Co w nim znajdziemy?

Wśród głównych składników nagietka znaleźć możemy między innymi karoteny, kumaryny, śluzy roślinne, olejki eteryczne, flawonoidy, triterpeny, saponiny, kwasy organiczne.

Nagietek jako surowiec zielarski

W celach leczniczych stosuje się kwiaty nagietka, które zbierane są w miarę ich zakwitania, od czerwca do września. Najlepiej jest wybierać egzemplarze z roślin specjalnie hodowanych na plantacjach lub z własnych ogrodów. Po wyskubaniu płatków suszymy je w warunkach naturalnych lub w specjalnych suszarkach, w cienistym miejscu (na słońcu mogą wyblaknąć).

Nagietek – właściwości zdrowotne

Kwiaty nagietka są najczęściej stosowane zewnętrznie w celu wspomagania leczenia problemów skórnych.

Nagietek ma działanie przeciwzapalne, antyseptyczne, chłodzące, bakteriobójcze i przyspieszające procesy gojenia.

Dzięki tym właściwościom jest wykorzystywany do leczenia powierzchownych ran skóry, skaleczeń, zadrapań, wyprysków, odcisków, pęcherzy czy siniaków. Jest również stosowany przy łagodnych oparzeniach, odmrożeniach, zapaleniach skóry, a także oparzeniach słonecznych (jest składnikiem wielu kremów po opalaniu).

Działa łagodząco na przemęczone oczy, okłady z naparu nagietka zmniejszają podrażnienia i nadmierne łzawienie oczu.

Działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne nagietka może być wykorzystywane przy bolącym gardle – płukanie jego naparami łagodzi bóle i stany zapalne gardła i jamy ustnej.

Ma gojące oddziaływanie na niewielkie uszkodzenia skóry, przyspiesza odbudowę naskórka i syntezę kolagenu, przez co jest w niektórych krajach zalecany przez lekarzy jako dobry preparat na blizny pooperacyjne i trudno gojące się rany.

Nagietek jest też stosowany do podstawowej pielęgnacji skóry, działa wygładzająco, nawilżająco i tonizująco na naskórek, pomaga również przy problemach z trądzikiem.

Kompresy z nagietka świeżego lub jego naparu możemy również zastosować w przypadku ukąszeń owadów, zadziała antyseptycznie, przeciwzapalnie i złagodzi ból.

Wpływa korzystnie na stan dziąseł, dlatego jest polecany w przypadku wystąpienia paradontozy.

Nagietek bywa też stosowany wewnętrznie – napar z jego kwiatów może być pomocny przy chorobie wrzodowej, przy zgadze i refluksie, wspomaga również pracę wątroby.

Jest wskazany dla rekonwalescentów, gdyż nie tylko wzmacnia organizm po chorobie, ale też stymuluje układ odpornościowy.

Kwiaty nagietka są również z powodzeniem stosowane w kuchni – mogą być dodatkiem do sałatek i innych potraw, a także używane są jako naturalny barwnik serów i masła oraz zamiennik drogiego szafranu.

Olejek eteryczny z nagietka ma działanie uspokajające, relaksujące, obniżające ciśnienie krwi, bywa więc stosowany przy leczeniu stanów lękowych i depresji.

Jak stosować nagietka?

Nagietek lekarski może być przyjmowany w postaci naparów (zarówno do użytku wewnętrznego, jak i płukania gardła i jamy ustnej), nalewek, wyciągów, maści, kremów, kompresów czy aerozoli.

Aby przygotować prosty napar z nagietka, należy zalać 1-2 łyżeczki suszonych płatków szklanką gorącej wody, odstawić na 10 minut do zaparzenia i przecedzić. Napar wystudzić i wykorzystać do płukania gardła lub robienia okładów przy użyciu czystego płótna.

Nagietek lekarski – na co uważać?

Na nagietka powinny uważać osoby uczulone na pyłki innych kwiatów z rodziny astrowatych, gdyż może u nich wystąpić reakcja alergiczna.

Kobiety w ciąży i karmiące piersią przed użyciem nagietka powinny zasięgnąć opinii lekarza prowadzącego.

Kilka inspiracji – nagietek w kompresach i nalewkach

Kompres z płatków nagietka na oparzenia

4 łyżki płatków nagietka zalać szklanką zimnej wody i gotować przez 20 minut. Odcedzić, ostudzić i kompres przykładać do oparzonego miejsca pod folią lub ceratą.

Przepis pochodzi z książki „Apteczka domowa”

Olejek z nagietka na poparzenia

Garść kwiatów nagietka zalewamy oliwą z oliwek i zostawiamy do maceracji na 40 dni w ciepłym, nienasłonecznionym miejscu. Po tym czasie odcedzamy i stosujemy do okładów.

Przepis pochodzi z książki „Zioła. Naturalne sposoby na różne dolegliwości”

Nalewka z płatków nagietka na ukąszenia owadów

1 część płatków nagietka wymieszać z 10 częściami alkoholu i odstawić w szczelnym pojemniku na słońcu na 5-10 dni. Przecedzić i stosować do przemywania ran po ukąszeniach owadów.