Każdy z nas potrzebuje odpowiedniej ilości żelaza we krwi. Jeśli zaczyna go brakować organizm nie jest w stanie funkcjonować prawidłowo. Dotyczy to również dzieci – gdy zaczyna brakować żelaza, pojawia się ryzyko anemii.
O anemii mówimy, gdy liczba zdrowych krwinek czerwonych – erytrocytów spadnie do poziomu, który jest poniżej przyjętych norm. Ponieważ czerwone krwinki, z wykorzystaniem hemoglobiny, przenoszą tlen do różnych części organizmu, ich niedobór szybko powoduje niekorzystne skutki.
Dziecko po urodzeniu ma całkiem spory zapas hemoglobiny, którą zgromadziło jeszcze w życiu płodowym. Wyjątkiem mogą być tu wcześniaki, dzieci z ciąż mnogich czy takie, których mamy w okresie ciąży miały anemię.
W miarę wzrostu zapasy zaczynają się kurczyć i około 3-6 miesiąca życia występuje tzw. anemia fizjologiczna, w której wartość hemoglobiny może obniżyć się nawet do 9-10g/dl. W późniejszym okresie ta minimalna prawidłowa wartość mieści się w granicach 11-11,5g/dl, w zależności od wieku dziecka.
Jakie mogą być przyczyny anemii?
Po pierwsze niedobór żelaza
Jest to najbardziej powszechna przyczyna występowania anemii u dzieci. Obniżony poziom żelaza skutkuje mniejszą ilością czerwonych krwinek co powoduje osłabienie, nerwowość oraz często nadmierną bladość skóry.
Przyczyną niedoboru żelaza jest najczęściej niewłaściwa dieta, zawierająca zbyt mało tego pierwiastka, a także nadmierna ilość spożywanego mleka krowiego, które zmniejsza jego wchłanianie.
Po drugie anemia poinfekcyjna
Czasami anemia może pojawić się po niedawnej infekcji, podczas której produkcja czerwonych krwinek w szpiku kostnym została chwilowo zahamowana. Informacją, która wskazuje na ten typ anemii jest niedawno przebyta infekcja i prawidłowy wynik MCV (średnia objętość krwinki czerwonej). W takim przypadku nie ma konieczności specjalnego leczenia, zaleca się na ogół obserwację małego pacjenta i kontrolną morfologię za miesiąc.
Wśród innych, znacznie rzadszych, przyczyn anemii możemy wymienić nadmierne niszczenie czerwonych krwinek, niedostateczną ich produkcję lub krwawienia. Może być to związane z rozmaitymi chorobami: anemią hemolityczną, anemią sierpowatokrwinkową, chorobami krwi, zatruciem (np. ołowiem).
Przyczyną anemii mogą być również choroby dotyczące złego wchłaniania (np. celiakia), zakażenia pasożytami, choroby nerek, wątroby, tarczycy czy jelit.
Jakie są objawy anemii
- ciągłe zmęczenie i znużenie, często występujące już od rana lub po odpoczynku,
- osłabienie, senność,
- brak apetytu,
- wolniejsze rośnięcie i przybieranie na wadze,
- kłopoty z pamięcią i koncentracją,
- zawroty głowy,
- przyspieszona akcja serca, kołatanie,
- gorszy nastrój, nerwowość
- blada, wysuszona skóra, bledsze wargi i błony śluzowej (np. na spojówkach oczu),
- wypadanie włosów, które są suche i łamliwe,
- większa skłonność do stanów depresyjnych.
Co wprowadzić do diety
Brak żelaza u dzieci jest spowodowany przede wszystkim niewłaściwą dietą. Jedzą one za dużo produktów przetworzonych, w których ilość witamin i mikroelementów w wyniku zaawansowanych procesów technologicznych ulega drastycznemu zmniejszeniu.
Niedobór żelaza może również wynikać z jego niedostatecznego wchłaniania, zdarza się to często jeśli w diecie brakuje kwasu foliowego i witamin z grupy B.
W przypadku stwierdzenia anemii lekarz przepisze najprawdopodobniej dziecku preparaty z żelazem, warto jednak już wtedy zmienić dietę, tak aby wspomóc jego przyswajanie.
Do diety trzeba wprowadzić więcej produktów bogatych w witaminę C: zielone warzywa, kiszoną kapustę, cytrusy, czarne porzeczki, pomidory, paprykę, ziemniaki, przetwory z dzikiej róży czy rokitnika. Witamina C zwiększa przyswajalność żelaza, dlatego do posiłku można dać dziecku szklankę soku pomarańczowego.
Warto ograniczyć w diecie malca słodycze, niezdrowe przekąski i produkty przetworzone, tak aby zrobić więcej miejsca w jadłospisie na produkty wartościowe.
Aby zapobiec anemii lub przeciwdziałać jej skutkom dietę dziecka warto wzbogacić w:
- mięso czerwone, drób, ryby,
- jajka,
- zielone warzywa, natkę pietruszki, brokuły, warzywa strączkowe, paprykę, buraki,
- rodzynki, morele, pestki dyni, orzechy,
- razowe pieczywo
Co ograniczyć:
- słodycze i przekąski,
- mleko krowie i produkty bogate w wapń (hamują wchłanianie żelaza),
- białą mąkę, drobne kasze.
Zawsze lepiej przeciwdziałać niż leczyć. Już od najwcześniejszych dni życia naszego dziecka zadbajmy o jego prawidłową dietę, unikając bezwartościowych przekąsek i zastępując je zdrowymi produktami. Wtedy mamy dużą szansę, że nie będziemy musieli zmagać się z problemem anemii i wielu innych dietozależnych chorób.
Ewa Zawidzka
