Jagły – to dość dziwne w brzmieniu słowo jest odpowiednikiem kaszy jaglanej – uważanej za jedną z najzdrowszych z kasz.
Etymologia tego archaizmu sięga aż prasłowiańskiego języka polskiego, gdzie “jagła” oznacza proso. Natomiast w liczbie mnogiej: “jagły” oznaczają kaszę, którą uzyskuje się z łuskanych ziaren prosa. Ten ciągle mało znany w Polsce produkt zbożowy, cieszył się powodzeniem już w latach 70. XX wieku w wielu gospodarstwach domowych w Europie Zachodniej oraz za oceanem. Mimo, że wciąż niedoceniona, obecnie kasza jaglana staje się coraz popularniejsza także w naszym kraju.
Kasza jaglana – historia
Archeolodzy ustalili, że proso pochodzi z terenów ówczesnego Państwa Środka, z czasów neolitu. W starożytnych magazynach na terytorium obecnych Chin zostało odkryte ok. 50 ton prosa, które najprawdopodobniej pochodzą sprzed 8000 r. p.n.e. Według przypuszczeń naukowców proso było wtedy uprawiane na większą skalę niż ryż, ponieważ jest mniej wymagające w uprawie. Z tego powodu cieszy się ogólnym uznaniem także w Indiach czy Afryce. Co ciekawe, zapis o chlebie jaglanym znajdziemy też w Biblii, dokładniej w Księdze Ezekiela (Stary Testament).
Proso jest uprawiane Polsce. Jednak prym wiodą nadal Indie, Chiny czy Nigeria, Rosja i Ukraina. Większość zbiorów jest przeznaczona na pasze dla zwierząt, bądź na produkcje alkoholu np. rakshi w Nepalu czy bozy na Bałkanach.
Kasza jaglana – właściwości odżywcze
Dobroczynne właściwości kaszy jaglanej wynikają z zawartości wielu substancji mineralnych oraz odpowiedniego stosunkowi (2:1) wielonienasyconych kwasów tłuszczowych do kwasów nasyconych. Kasza jaglana obniża zatem ilość “złego” cholesterolu, zmniejszając ryzyko wystąpienie chorób sercowo-naczyniowych. Kolejną z nieocenionych właściwości jagły jest jej działanie alkalizujące, dzięki czemu pomaga utrzymać odpowiednie pH organizmu. Kasza jaglana pomaga usuwać toksyny z ustroju – wystarczą tylko 3 dni, aby oczyścić organizm! Posiada także działanie antyoksydacyjne, dzięki czemu spowalnia procesy starzenia się.
Kasza jaglana – skład
Kasza posiada bardzo duża ilość witamin i mikroelementów, m.in.:
- tiaminę (witaminę B1),
- niacynę (witaminę B3),
- kwas foliowy (witaminę B11),
- mangan,
- magnez,
- miedź,
- fosfor,
- selen,
- żelazo.
Kasza jaglana – właściwości lecznicze
Jagły nie zawierają glutenu, dzięki czemu są lekkostrawne i mogą być spożywane przez osoby chorujące na celiakię, niedokrwistość czy stosujące dietę bezglutenową. Ze względu na zawartość goitrogenów, które zaburzają desymilację jodu w organizmie, ten rodzaj kaszy z umiarem powinien być stosowany przez osoby posiadające problemy z tarczycą. Kasza jaglana nie może być używana przez osoby pozostające na diecie beztłuszczowej oraz wątrobowej.
W wielu regionach świata kasza jaglana jest używana jako lek lub antybiotyk na wiele różnych schorzeń czy dolegliwości. To niemalże cudowne działanie przypisywane jest jagłom dzięki działaniu antygrzybicznemu.
Ludzie cierpiący np. na kandydozę powinni używać kaszy w codziennej diecie, ponieważ pomoże ona odkwasić organizm i usunie z niego toksyny. Dzięki działaniu alkalizującemu kaszy jaglanej, stosuje się ją w profilaktyce nowotworowej. Większość produktów jakie spożywamy silnie zakwasza organizm, powodując tzw. kwasicę metaboliczną, co w konsekwencji może doprowadzić nie tylko do przewlekłego zmęczenia czy obniżenia nastroju, ale także do powstania nowotworów. Warto nadmienić, że w wyniku odkwaszania organizmu powróci nam energia i lepiej zniesiemy sytuacje stresowe – dzięki zawartości witamin z grupy B (wspomagają działanie układu nerwowego).
Kasza jaglana posiada także działanie przeciwwirusowe i rozgrzewające, dlatego używa się jej np. przy przeziębieniach. Składniki w niej zawarte pomogą oczyścić górne drogi oddechowe, a także usuną z organizmu nadmiar śluzu. Jagły zwierają duże ilości lecytyny i witaminy E, co sprawia, że nasza koncentracja i pamięć znacznie się poprawiają. Warto uzupełnić nasz jadłospis w ten rodzaj kaszy, zwłaszcza w czasie wzmożonego wysiłku psychicznego. Kasza jaglana dodatkowo pomaga przeciwdziałać anemii dzięki wysokiej ilości łatwo przyswajalnego żelaza (1,5 razy więcej żelaza, niż polędwica wołowa).
Kasza jaglana wpływa korzystanie na urodę. Zawiera krzem i witaminy z grupy B, dzięki którym nasza skóra stanie się gładka, włosy bardziej błyszczące, a paznokcie mniej łamliwe.
Kasza jaglana w kuchni
Minusem kaszy jaglanej może być jedynie jej delikatna goryczka, której łatwo możemy się pozbyć, przygotowując ją właściwie do gotowania.
Ziarna należy uprzednio przepłukać kilkakrotnie zimną wodą, a następnie wypłukać gorącą wodą. Najlepiej gotować kaszę w proporcji 2:1, używając na szklankę kaszy 1 szklankę wody i 1 mleka – dzięki temu także zniwelujemy gorzki smak. Kasza jaglana po ugotowaniu jest dość neutralna w smaku, dzięki czemu można przyrządzać ją na nieskończone sposoby.
Jagły stanowią świetną alternatywę dla owsianki na śniadanie. Możemy przygotować je z pieczonymi jabłkami i cynamonem czy z ulubionymi owocami. W zasadzie wiele zależy od naszej inwencji oraz gustu. Kasza jaglana może zastąpić inne rodzaje kasz czy ziemniaki w naszych daniach, a także stanowić główną atrakcje niejednego z posiłków np. przyrządzając z niej foccacio z rozmarynem, smakowite kotleciki z warzywami czy nawet brownie z jej dodatkiem.
Autor: Natalia Mielicka