Roślina znana inaczej pod nazwami: zioło Świętego Jana, serduszko, ziele świętojańskie czy ziele krzyżowe. Już w starożytności cieszył się dużą popularnością, gdzie poprzez znaczenie słowa „hyperikon” – „stawiający czoła duchom” był stosowany do odstraszania złych duchów.
W Polsce był od dawna stosowany w celach leczniczych, jak również do farbowania tkanin i wełny na kolor czerwony.
Dziurawiec rośnie głównie na terenie Europy i Azji, choć teraz znaleźć go możemy również w Ameryce Północnej i Południowej, Afryce i Australii.
W stanie dzikim rośnie na nizinach i terenach podgórskich, wybierając suche łąki, pastwiska, brzegi lasów. W dużym stopniu jest również uprawiany na plantacjach, głównie w celach handlowych.
Dziurawiec można sadzić również w ogródku, łatwo wyrasta z gotowych nasion.
Jak wygląda dziurawiec
Dziurawiec jest rośliną długowieczną, która może dorosnąć nawet do 60 cm wysokości. Ma prostą, silną łodygę o zdrewniałej dolnej części oraz rozgałęziony korzeń. Jego małe, owalne, naprzeciwległe listki mają jaśniejsze punkciki przypominające dziurki, od czego wywodzi się polska nazwa dziurawca.
Kwiaty dziurawca tworzą gęste kwiatostany, są żółtego koloru, czasem z czarnymi kropkami. Charakteryzują się intensywnym, korzennym zapachem.
Co w nim znajdziemy?
Dziurawiec jest źródłem wielu substancji aktywnych wśród których znajdziemy: flawonoidy, taniny, triterpeny, karoteny, kwasy foliowe czy olejki eteryczne.
Dziurawiec jako surowiec zielarski
Częścią rośliny stosowaną do celów leczniczych są szczytowe, kwitnące pędy, które zbiera się od czerwca do sierpnia, najlepiej na początku ich kwitnienia. Pierwszy zbiór występuje od połowy czerwca do połowy lipca (wg medycyny ludowej najlepiej w dzień Świętego Jana, czyli 24 czerwca), drugi pod koniec sierpnia, jeśli dziurawiec zakwitnie drugi raz. Pędy suszymy w cieniu, rozkładając je jedną warstwą w przewiewnym miejscu. Po wysuszeniu wkładamy je do nieprzezroczystego słoika i dokładnie zamykamy.
Dziurawiec – działanie zdrowotne
Dziurawiec jest często stosowany jako środek wspomagający lub alternatywny w przypadku lekkiej i umiarkowanej depresji. Jego skuteczność była badana przez naukowców w ponad 40 badaniach naukowych, a wyniki badań wskazują, że może być on skuteczny nawet u 70% pacjentów. Oprócz typowego działania antydepresyjnego ma również korzystny wpływ na redukcję stanów lękowych, pomaga w walce z bezsennością i przy nadmiernym stresie. Warto jednak pamiętać, że pozytywne skutki działania dziurawca możemy odczuć po dłuższym okresie niż leków farmakologicznych.
Dziurawiec może być również skuteczny przy problemach z trawieniem i wątrobą, ponieważ ma właściwości rozkurczające drogi żółciowe. Działa też skutecznie na kłopoty z brakiem apetytu, a także przy infekcjach dróg moczowych.
Ponieważ dziurawiec ma działanie antyseptyczne, przeciwzapalne i zabliźniające może być stosowany do leczenia ran powierzchownych, otarć, skaleczeń i lekkich oparzeń.
Jak stosować dziurawiec
Roślina może być użyta w postaci naparów, tabletek, nalewek czy kapsułek. Warto też zwrócić uwagę na preparaty standaryzowane na określoną ilość hyperforyny – składnika, który jest uważany za środek pomagający w walce z depresją.
Jeśli chcemy przyrządzić sobie antydepresyjną herbatkę, wystarczy, że zalejemy łyżeczkę dziurawca filiżanką wrzącej wody, po 10 minutach przecedzimy i ewentualnie dosłodzimy miodem lub cukrem.
Dziurawiec – na co uważać?
Preparatów z dziurawca nie wolno używać w czasie ciąży i laktacji oraz dawać dzieciom do 6 lat.
Trzeba pamiętać o tym, że dziurawiec często wchodzi w interakcje z innymi lekami, jeśli więc bierzemy na stałe jakieś medykamenty, należy przed kuracją poradzić się lekarza. Działa niekorzystnie zwłaszcza w przypadku leków przeciwdepresyjnych, narkotycznych czy nasercowych, nasilając ich działanie. Wzmacnia również czasem działanie alkoholu, więc przy przyjmowaniu dziurawca lepiej z nim uważać.
W czasie przyjmowania dziurawca należy unikać opalania, gdyż powoduje on większą wrażliwość na promienie słoneczne.
U niektórych osób może wywoływać nieżyt żołądka, niepokój, problemy ze snem oraz wysypkę.
Kilka inspiracji – dziurawiec w nalewkach i naparach
Napar pomagający przy depresji i bezsenności
W równych częściach wymieszać dziurawiec, wrzos, lipę, walerianę oraz szantę zwyczajną. Łyżeczkę mieszanki zagotować i gotować na wolnym ogniu przez dwie minuty. Po tym czasie odstawić na 5 minut i przecedzić. Pić najlepiej po kolacji.
Przepis pochodzi z książki „Zioła. Naturalne sposoby na różne dolegliwości”
Nalewka na kwiatach dziurawca
100g kwiatów dziurawca zalać w słoju 1/2l wódki i 1/2l spirytusu. Szczelnie zamknąć i zostawić na dwa tygodnie w słonecznym miejscu. Po tym czasie przefiltrować, dodać 100g płynnego miodu (dodawać do smaku) i odstawić na kila dni. Jeszcze raz przefiltrować, rozlać do butelek i szczelnie zamknięte odstawić na 3 miesiące, do przegryzienia.
Przepis pochodzi z książki „Apteczka domowa”
Mieszanka tonizująca
Wymieszać 50g ziela dziurawca, 20g liści i kwiatów głogu, 10g liści melisy, 10g korzenia arcydzięgla i 10g korzenia imbiru lekarskiego. Łyżkę mieszanki zalać wrzącą wodą i parzyć przez 10 minut. Pić 3 razy dziennie szklankę naparu przez 8 tygodni.
Przepis pochodzi z książki „Uzdrawiające mieszanki ziołowe”
Ewa Zawidzka